نقدی بر فیلم کوتاه «سوزن»

به قلم: علی مراخانی

پایگاه خبری نمانامه: در نگاه اول، مواجهه جامعه پزشکی با سینما چندان خوشایند نیست و بیشتر تنازعات میان این دو قشر بر سر تصویر پزشکان در برخی آثار سینمایی را به یاد می‌آورد. اتفاقی که سال‌ها در سینمای ایران سابقه دارد و از «دایره مینا»ی داریوش مهرجویی در دهه ۴۰ که باعث توقیف چندساله آن شد تا سریال «در حاشیه» در همین چندسال اخیر بارها تکرار شده است ولی ماجرا همیشه آنقدر تلخ و گزنده نبوده و مخاطبان سینما بارها شاهد تصاویری مثبت بوده‌اند ولی ماجرای ویروس کرونا باعث شده دوستداران سینما یاد شخصیت‌های اصلی سینمایی بیفتند که در لباس سپید پرستاری و پزشکی ایفای نقش کرده و در حافظه تاریخی اهالی سینما ماندگار شده‌اند. از لیلا حاتمی در «شیدا» تا سحر دولتشاهی در «طلا و مس» و البته هنگامه قاضیانی که در «روزهای زندگی» درخشان بود و شبنم مقدمی که برای حضورش در نقش پرستار در «امروز» رضا میرکریمی سیمرغ جشنواره فجر را از آن خود کرد. چهره‌هایی که هرکدام در داستان‌هایی متفاوت در نقش پرستارهایی ظاهر شدند و هرچند هریک تم شخصیتی متفاوتی داشتند ولی در ویژگی‌های خاص پرستاری با هم مشترک بودند، توجه به بیماران و رسیدگی به آنها در اوج مشکلات شخصی خود و در یک کلمه «ایثار»، چیزی که این روزها هم با اوج‌گیری بیماری کرونا و بروز ازخودگذشتگی‌های جامعه پرستاری و پزشکی کشور بیشتر از قبل به چشم می‌آید.

البته مواجهه سینمای ایران با پزشکان فقط در فیلم‌های سینمایی بلند شکل نگرفته و پخش فیلم کوتاه «سوزن» بهانه‌ای شده برای اینکه راجع به این اثر کوتاه سینمایی صحبت کنیم؛ اثری که با مضمون تلاش‌های جامعه پزشکی برای درمان بیماران که البته جزء آثار کوتاه موفق سینمای ایران هم بوده و جوایز مهمی را میان جشنواره‌ها از آن خود کرده است؛ از جایزه بهترین فیلم کوتاه جشنواره رشد تا فانوس جشنواره عمار. پخش آن از تلویزیون در این روزهای پرتلاش و جان‌فرسای پرستاران هم مناسبت دارد.

فیلم کوتاه «سوزن» نخستین تجربه در کارگردانی فیلم کوتاه است که سال گذشته با حمایت باشگاه فیلم سوره تولید شد و برای نخستین‌بار هم در همین روزهای اخیر از سیمای ملی روی آنتن رفت.

داستان فیلم هم در روزهای دهه ۶۰ می‌گذرد و روایت گروه پزشکان جوانی است که برای واکسن زدن به کودکان عازم مناطق محروم شده‌اند ولی وقتی به یکی از روستاها می‌رسند، متوجه می‌شوند بچه‌های روستا برای فرار از دست آنها و نکشیدن درد واکسن دست به طراحی عملیات فرار کشیده‌اند و در این راه هم از فرمانده تا جاسوس و طراح عملیات هم دارند. یک ماجرای بامزه در دل روستا که هرچند تم طنز دارد ولی حس و حال تعقیب و گریز غیرمستقیم بین گروه پزشکان جوان و کودکان روستا را توانسته ملموس تصویر کند.

یوسف جعفری، کارگردان فیلم کوتاه «سوزن» که سابقه کارگردانی مستندهای جدی‌ای را هم در کارنامه دارد، درباره این اثر گفت: ما این کار را مردادماه ۹۷ در فراهان استان مرکزی ضبط کردیم. داستان فیلم هم برمبنای یک اتفاق واقعی بود و من در یکی از کتاب‌های تاریخ انقلاب به خاطره‌ای برخوردم که یک خانم پرستار نقل می‌کرد. زمانی که ۱۷ ساله بوده با یک گروه پزشکی به روستاهای محروم سر می‌زدند تا بچه‌های روستا را معاینه کنند ولی مردم روستا از هرگونه آمپول زدن و تزریق به بچه‌های خود جلوگیری می‌کردند و به ما می‌گفتند بچه سالم را که سوزن نمی‌زنند! برای همین هم ما برای معاینه و تزریق واکسن‌های لازم برای خردسالان در برخی روستاها مشکل داشتیم و مجبور می‌شدیم تفریحاتی مانند نمایش دادن اسلاید و… را برای بچه‌ها در نظر بگیریم که به ما اعتماد کنند. این ماجرا دستمایه نگارش فیلمنامه سوزن شد.

کارگردان فیلم «سوزن» ادامه داد: شاید اگر مشکلات روزهای تولید نبود، تمرکزمان را روی تولید این فیلمنامه به صورت تله‌فیلم یا فیلم کوتاهی با مدت زمان بلندتر می‌گذاشتیم، چراکه در چنین مواردی که زمان فیلم کم است، شخصیت‌پردازی و ترسیم موقعیت دشوار می‌شود و مجبوریم کمی از جزئیات بکاهیم و طبیعی است که تعریف نکردن آن جزئیات و موقعیت‌ها باعث کم شدن کیفیت فیلم می‌شود. اگر قرار بود این موقعیت را در قالب یک تله‌فیلم تولید کنیم، حتما زمان بهتری برای ترسیم موقعیت و شخصیت‌پردازی‌ها می‌داشتیم.

جعفری در پایان گفت: فیلم در اکران‌های عمومی جشنواره عمار بسیار خوب دیده شد و واکنش‌های مثبتی را برانگیخت. اخیرا هم شنیده‌ام که فیلم برای اقشار پزشک و پرستار اکران شده و آن دوستان هم لطف داشته و فیلم را دوست داشتند.

گفتنی است یوسف جعفری ساخت فیلم‌های کوتاهی چون «لبخند هدیه»، «رویای گل‌ها» و… را در کارنامه خود دارد و مستند «تهران» او نیز که با حمایت شبکه «پرس‌تی‌وی» و «یوروویژن» تولید شد هم جزء آثار تحسین‌شده‌اش است