نقدی بر کتاب «خیابان کاتالین» نوشته ماگدا سابو

پایگاه خبری نمانامه: ماگدا سابو متولد ۱۹۱۷ و درگذشته ۱۹ نوامبر ۲۰۰۷ رمان نویس مجارستانی و در زمینه های درام، جستار، مطالعات، شرح‌حال، شعر و ادبیات کودکان کتاب های زیادی را منتشر و به چاپ رسانید. وی در میان مولفان مجارستانی با انتشار آثارش در ۴۲ کشور و بیش از ۳۰ زبان رکورددار است.

خیابان کاتالین سومین رمان ماگدا سابو است. موضوعات پر تکرار داستانهای سابو تلاقی فاشیست با خیانت های درون خانوادگی، عشق و … است. نثر او نشان می دهد تا حد می توان رابطه ای قوی بین زبان و آنچه در حافظه ماندگار شده است ایجاد شود. همچنین نشان دهنده اثرات جامعه فاشیست بر خانواده هاست.

خیابان کاتالین برنده جایزه سیون ۲۰۰۷ برای بهترین رمان اروپایی و جایزه پن ۲۰۱۸ آمریکاست. خیابان کاتالین زندگی سه خانواده را روایت می کند که در خیابان کاتالین بوداپست در دوران قبل از جنگ جهانی و حین آن است.

کودکان دراین خانواده داستان محوری را روایت می کنند. بالینت پسر سرگرد، ایرین و بلانکا الکش و هنریت هلد یهودی که همسایه هستند. وقتی آلمانی ها در سال ۱۹۴۴ به بوداپست می رسند, اعضای خانواده هلد که یهودی هستند دچار مشکلاتی می شود. اما مشکل اصلی وقتی آغاز می شود که دختر خانواده هنریت می بایست پنهان بماند.

اگرچه وقایع رمان پرکشش هستند اما سبک نگارش سابو کمی گیج کننده است, البته در خلال داستان خواننده متوجه می شود که رمان در یک توالی خطی اتفاق نمی افتد.

اما آنچه سبک نویسنده را خوشایند می کند این است که فضای داستان را پر از حدس و گمان و پیشگویی برای خوانندگان می کند. آغاز رمان با اشاره به پیری و تخریب بدن آغاز می شود که نشان دهنده طوفانی است که آلمانی ها ابتدا به شوروی و بعد به مجارستان می آورند. راوی داستان بین اول شخص و سوم شخص جابجا می شود که برای قراردادن زاویه دید جدا ازهم و صمیمانه به طور متضاد استفاده می شود.

بعضی از صحنه های خیابان کاتالین خواننده را به یاد آثار هری کورت ویکتور مولیش نویسنده هلندی مشهورمی اندازد. هری کورت ویکتور مولیش در سال ۱۹۶۱ به عنوان گزارشگر سیاسی جریان محاکمه «آدولف آیشمن»، از اصلی‌ترین سازمان دهندگان اخراج یهودیان در زمان دیکتاتوری نازی، تحسین شد. از هری مولیش سال‌ها به‌عنوان یکی از سه نویسنده بزرگ هلند یاد می‌شد. او در سال ۱۹۶۱ به‌عنوان خبرنگار در محکمه آیشمن، معمار و مبتکر هولوکاست در زمان جنگ جهانی دوم، که در اسرائیل برگزار شد حضور داشت. او در سال ۱۹۶۲ با هانا آرنت، جامعه‌شناس یهودی آشنا شد و این آشنایی به یک دوستی پایدار انجامید. هانا آرنت هم به‌عنوان گزارشگر در محکمه آیشمن که در آن زمان خبرساز بود و یک حادثه تاریخی به‌شمار می‌آمد حضور داشت. او در سال ۱۹۸۳ با رمان «ترور» (De aanslag) منتشره به سال ۱۹۸۲ و با موضوع مقاومت دربرابر اشغالگری آلمان در هلند، در سطح بین‌المللی به موفقیت رسید.

آثار گسترده «مولیش» مشتمل بر رمان‌ها، داستان‌ها، مقالات، نمایشنامه‌ها، متن‌های اپرا و دیوان‌های شعر، در سراسر جهان خوانندگانی را به خود اختصاص داده‌است. برخی از کتاب‌های وی به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شده‌اند. آثار این نویسنده به شدت از خاطرات او از حکومت نازی‌ها و جنگ دوم جهانی تأثیر گرفته‌است.

خیابان کاتالین و آثار هنری مولیش از لحاظ پرداختن به اشغالگری نازی ها و تاثیر آن بر جوامع انسانی مشابه هستند. خیابان کاتالین نوشته ماگدا سابو عنصر خانه را به عنوان وطن در نظر می گیرد و از هم پاشیدگی خانواده را به معنای سقوط کشور گرفته است.

رمان خیابان کاتالین نگاهی اجمالی به وضعیت اروپای شرقی در زمانی است که لازم است هیچ وقت, هیچکدام از ما آن دوران را فراموش نکنیم. ترجمه فریبا ارجمند اگرچه می توانست بهتر و روانتر باشد, اما در مجموع ترجمه خوبی است.

خیابان کاتالین نوشته ماگدا سابو به دست فریبا ارجمند ترجمه و در نشر همان به چاپ رسیده است.

غزل قربانپور