نگاهی به کارنامه هنری نوری کسرائی

به قلم: پرویز نوری

پایگاه خبری نمانامه: خبر کوتاه بود: پلیس ۱۱۰ و آتش نشانی، بازیگر قدیمی نقش فخرالنساء در فیلم «شازده احتجاب» را بعد از دو روز در خانه اش مرده پیدا کردند.

نوری کسرایی که بود؟ یکی از چهره هایی که به قول خودش «هرگز نمی خواست در فیلم های مبتذل بازی کند».

اولین بار او را در زمان ساخت فیلم «پنجره» به کارگردانی جلال مقدم در دفتر شرکت پیام متعلق به علی عباسی دیدم. آن موقع – بعد از فیلم «رشید» – با تهیه کننده عباسی درباره ساخت فیلم هایی دیگر در حال مذاکره بودم. نوری کسرایی ستاره ای تازه وارد بود؛ بسیار جذاب و خوش سیما که به نظر می رسید شانس آن را دارد در آینده به جرگه ستارگان مطرح سینمای ما بپیوندد. البته همان زمان اصلاً فکرش را هم نمی کردم که در آینده ای دور بتوانم با او فیلمی بسازم.

شروع فعالیت نوری کسرایی در سال ۱۳۴۹ با فیلم «پنجره» به همراه بهروز وثوقی و گوگوش، آغازی چشمگیر بود. بعد از آن فیلم، عباسی نقشی را در کمدی پرویز صیاد «صمد و قالیچه حضرت سلیمان» به عهده او سپرد و این فیلم در سال ۱۳۵۰ به نمایش درآمد و با استقبال خوبی از سوی تماشاگران مواجه شد.

جلال مقدم مجدداً از او در کمدی بعد از این سری با نام «صمد و فولاد زره دیو» بهره گرفت. هر چند که این بار فیلم موفقیتی کسب نکرد. در سال ۱۳۵۱ هم فیلم «آب نبات چوبی» تا حدودی ناکام ماند، اما موقعیت مهم را با نقش زن بوشهری، «شهرو» در فیلم امیر نادری «تنگسیر» (۱۳۵۲) به دست آورد. نقشی کاملاً غیر متعارف و همین همکاری با نادری موجب شد تا بلافاصله دوباره در فیلم بعدی «تنگنا» نقش حساسی در مقابل سعید راد بر عهده گیرد. با وجود آن که نوری کسرایی همیشه اصرار داشت در فیلم های تجاری و سطحی بازی نخواهد کرد، ولی در سال ۱۳۵۲ بازی در فیلم اکشن بی اهمیت «تیغ آفتاب» را پذیرفت. با این حال در همان سال توانست با بازی در کمدی – اجتماعی محمد متوسلانی با نام «سازش» – بار دیگر با بهروز وثوقی – ، جبران مافات کند.

نوری کسرایی در سال ۱۳۵۳ یکی از بهترین نقش هایش فخرالنساء را در فیلم بهمن فرمان آرا «شازده احتجاب» در برابر جمشید مشایخی بر پرده نشاند. این نقش از او بازیگری قابل و مستعد به اثبات رساند.

هر چند متأسفانه به بازی در فیلم های بی ارزش و بازاری کشانده شد (مثل «جنجال»، «رفیق»، «قسم» و «شاهرگ» در دهه ۱۳۵۰) تا اینکه بالاخره شهیار قنبری در سال ۱۳۵۵ نقشی از فیلم «شام آخر» را به عهده اش سپرد.

با نوری کسرایی وقتی قرار شد در سال ۱۳۵۶ فیلم «خوش غیرت» را بسازم، نشریات نوشتند: «نوری در فیلمی از نوری!». نقش های مقابل او را در این فیلم همایون و منوچهر فرید بازی می کردند. «خوش غیرت» به علت موضوع حساس و بحث برانگیز و ترسیم گوشه ای تاریک از جامعه آن روزگار در محاق توقیف افتاد. تلاش من برای رفع اشکال و ایرادهای مربوط به قصه فیلم در اداره سانسور وزارت فرهنگ و هنر به جایی نرسید (حتی بعدتر هم با اصلاحاتی به نام «زن و زمین» ارائه شد)، اما «خوش غیرت» در حقیقت آخرین فیلم نوری کسرایی هرگز رنگ پرده را به خود ندید.