به یاد مهندس علیقلی بیانی دبیر کل حزب ایران

به فلم: پروفسور سیدحسن امین

پایگاه خبری نمانامه: ۱۳ شهریور سالروز درگذشت مهندس علیقلی بیانی ( زاده ۱۵ بهمن ۱۲۹۱ تهران – درگذشته ۱۳ شهریور ۱۳۸۸ تهران) ، مهندس سدسازی و آب رسانی، اهل فلسفه و عرفان و آخرین دبیرکل حزب ایران پیش از من است. قائم مقام دبیر کل ( مرحوم مهندس نطام الدین موحد ) قبل از دنیا رفت و این بنده جانشین ان بزرگوار شدم.

بیانی، ایدئولوگ و دبیرکل حزب ایران، بود و من در پنجاهمین سال تاسیس حزب مقاله او در باب مرام و مشی سیاسی حزب ایران را در مجله حافظ در مهر ۱۳۸۳ ( با ذکر نام مهندس موحد پس از مهندس بیانی در صفحات داخلی اما فقط با نام و عکس بیانی برروی جلد مجله ) چاپ کردم.
مهندس بیانی را از ۱۳۴۵ در حلقه حواریون استاد مشترکمان استاد محمد سنگلجی شناختم. علاوه بر تعلق حزبی مراودات فلسفی و فکری با هم داشتیم. او مهندس هیدرولیک، مهندس سد گلپایگان، مدیریت سدهای کرج و سپیدرود و مدیرعامل سازمان آب و برق منطقه‌ای سپیدرود و عضو کمیته خواربار و کشاورزی جهانی بود.
او از نوادگان میرزایوسف بیان‌الممالک و از طرف مادری نسب به علی­قلی‌خان اعتضادالسلطنه پسر فتحعلی‌شاه قاجار می­‌رساند. وی تحصیلات متوسطه را در تهران به‌پایان برد و از شاگردان ادیب بجنوردی، شریعت سنگلجی و برادرش استاد ما أقا محمد سنگلجی بود و در ۱۳۱۱ جزو محصلین اعزامی به‌فرانسه رفت و تحصیلاتش را در رشته مهندسی هیدرولیک “مکانیک مایعات” در دانشکده علوم «گرنبل» دنبال کرد و از استادانی چون پروفسور دانل، گس وکتن بهره برد.
او در ۱۳۱۷ به ایران بازگشت، پس از مدتی فعالیت به‌عنوان معاون فنی در اداره آب شهرداری، به ریاست آن اداره منصوب شد. با تأسیس مدرسه مهندسی هنرسرای عالی که بعدها «پلی‌تکنیک» نام گرفت، به تدریس هیدرولیک پرداخت. در ۱۳۲۴ از طرف شورای فرهنگی بریتانیا British Coucil به‌عنوان پژوهشگر به‌لندن رفت و در امپریال کالج مشغول پژوهش شد. او در ۱۳۲۵ به‌تهران بازگشت و در ۱۳۳۰ به‌سمت مدیرکل شهرداری­های وزارت کشور منصوب شد. در این سمت برای تهیه و تنظیم مواد لایحه قانونی اصلاح قانون شهرداری­ها تلاش ورزید و در ۱۳۳۱ بانک ساختمان را تأسیس کرد و رئیس هیئت مدیره آن شد.
آثار متعددی از این استاد برجسته باقی مانده است که از آن‌جمله می‎‌توان به تألیف کتاب‌های «جریان سیلابی در انحنای انهار مربعی» به‌زبان فرانسه , «طول نفوذ بندها» به‌زبان انگلیسی, «شناخت برتری پروژه‌ای آبیاری»، «طریقه توزیع اعتبارات قبل از حصول اطلاعات تفصیلی» ، «سیاست استفاده از منابع آب کشور» ، «دانش و آرمان» و مهمتر از أنها «منطق ایمانیان در مارکسیسم “، «منطق عشق عرفانی»، «منطق نیایش» ، «زندان اندیشه در حدیث نفس بهمنیار» و ترجمه کتاب‌های «رام کردن قدرت» برتراند راسل ، «فیزیک و فلسفه» سر جمیز هاپوود جینز فیلسوف و ریاضی‌دان انگلیسی، «پژوهش در نهاد زمان و اثبات اختیار» و «تحول خلاق» و «ماده و یاد» هانری برگسن اشاره کرد.
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به‌پاس سال‌ها خدمات علمی و فرهنگی وی، طی برگزاری مراسم بزرگداشتی در آبان ۱۳۸۰ او را به‌عنوان یکی از مفاخر ایران زمین معرفی کرد و لوح تقدیری به این استاد بزرگوار اهدا کرد گه من و مرحوم ادیب برومند هم در أن نشست شرکت داشتیم.
مهندس علیقلی بیانی در ۹۷ سالگی در تهران درگذشت و من در تششیع او از منزلش در کوچه طاووس که میعادگاه سالیان حزب ایران بود، شرکت داشتم و مصاحیه ان روز من در حق او با خبرگزاری فارس تبت تاریخ است.