شبکه ویدوئی رقیب جدی سینما و تلویزیون

پایگاه خبری نمانامه: واگذاری فیلم‌های سینمایی به شبکه های نمایش خانگی و ویدئو درخواستی با زمان حداکثر ۵ سال و بیشتر، اقدامی غیر صنفی و در نتیجه غیر قانونی است.این نکته ای بود که اخیرا یکی از اعضای شورای عالی هیات رییسه شورایعالی تهیه کنندگان مطرح کرد و خبر از قراردادهایی داد که ظاهرا در دراز مدت چندان با معیار حق مولف همخوانی ندارند و به ضرر تهیه کنندگان سینما هستند. خصوصا آنکه این فیلم ها به فاصله کوتاهی از توزیع در شبکه ویدئویی، سر از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان و سایت های دانلود نیز درمی آورند. از سویی کلیک های مداوم کاربرانی که در پی رایگان به دست آوردن محصولات هستندنیز مزید بر علت می شود تا فیلم ها در شبکه نمایش خانگی سودآوری چندانی نداشته باشند. حال در این بلبشو، اگر حقوق پخش فیلم ها در بازه زمانی طولانی ای مثل پنج سال یا بیشتر به شبکه های نمایش خانگی واگذار شود، دیگر درآمدهای آتی ناشی از نمایش فیلم هم دست تهیه کنندگان را نمی گیرد. ضمن اینکه اصولا انعقاد قرارداد بین تهیه کننده و مدیران شبکه نمایش خانگی و V.O.D بیش از این زمان غیر صنفی و از نظر صنف تهیه کنندگان غیر قانونی محسوب می شود. به گفته غلامرضا موسوی عضو هیات رییسه شورایعالی تهیه کنندگان،«متاسفانه برخی موسسات نمایش خانگی هنگام عقد قرار داد با تهیه کننده، زمان واگذاری فیلم های سینمایی در قرار داد را نامحدود می دانند».
اشکالی که گویا در آخرین جلسه شورایعالی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در نهایت تاکید شده تا زمان مناسب چنین قرار دادهایی ۳ سال و در شرایط ویژه حداکثر ۵ سال باشد. همچنین هشدار داده شده با تهیه کنندگانی که زیر تحمیل چنین قراردادهایی بروند ، برخورد انضباطی صورت خواهد گرفت و از سوی دیگر با شرکتهایی که چنین قراردادهایی را برای خرید و یا واگذاری V.O.D. و D.V.D تحمیل می کنند، برخورد جدی خواهد شد.
با توجه به اینکه فروش خیلی از فیلم ها در سینمای ایران حتی به مرز یک میلیارد نیز نمی رسد، این حاتم بخشی های اجباری در قراردادهای ویدئویی که جنبه تحمیلی نیز دارند، می تواند عواید مادی آتی این آثار را برای سینما از بین ببرد. گزارش حاضر در گفت و گو با تهیه کنندگانی که به تازگی فیلم شان وارد شبکه نمایش خانگی شده، در صدد است به آسیب شناسی این مشکل بپردازد.
***
محمد نیک بین:
با سواستفاده از ناآگاهی یا خوش بینی تهیه کننده قراردادهای نامحدود می بندند!
محمد نیک بین تهیه کننده سینما، با صحبت های غلامرضا موسوی موافق است و قراردادهای ۵ سال را مدت زیادی می داند.
تهیه کننده «ملی و راه های نرفته اش»که اخیرا وارد شبکه ویدئویی شده، درباره موضع شورایعالی تهیه کنندگان درباره واگذاری فیلم‌های سینمایی به شبکه های نمایش خانگی با زمان بیش از حداکثر پنج سال به بانی فیلم گفت: نکته ای که شورایعالی تهیه کنندگان به آن اشاره داشته، کاملاً درست است. این قراردادها که اغلب ۵ ساله بسته می شود و مدت زمان زیادی هم هست،عادلانه به نظر نمی رسند. خودم هیچوقت قرارداد نامحدود بسته ام. حتی همان اوایل در نخستین تجربه هم بعد از یکی- دو بار که قرارداد ۵ ساله بستم، بعد از آن تلاش کردم قراردادها را حداکثر دو ساله و خیلی وقت ها یک ساله ببندم. چون در این صورت بعد از آن یک سال شامل تمدید قرارداد خواهد شد. اینکه می گویند درست نباید قراردادها نامحدود باشد و ۵ سال هم زمان زیادی است مگر اینکه در آن قرارداد همه مصائب اش پیش بینی شود، اشاره به نکته درستی دارد و عواید سینما در آن لحاظ شده است. خیلی مهم است که این طور مسائل را شرکت پخش کننده D.V.D به افراد و صاحبان فیلم بدهدو یکطرفه و صرفا به نفع خود به عنوان یکی از طرفین قرارداد، عمل نکند. متأسفانه ولی چون هیچگونه سیستم کنترلی وجود ندارد، در بیشتر موارد از ناآگاهی تهیه کننده یا خوش بینی اش سواستفاده می شود و قراردادها نامحدود منعقد می شوند.
تهیه کننده «آتش بس۲» در پاسخ به اینکه زمان این قرارداد با شبکه نمایش خانگی چقدر برای تهیه کننده اهمیت دارد، افزود: قراردادی که با شبکه های نمایش خانگی می بندیم خیلی اهمیت دارد و از نظر مالی برای مان مهم است چون با وجود دانلودهای غیرقانونی، هنوز D.V.D بازار خوبی دارد و قطعاً می توانیم فیلم را از طریق D.V.D پخش کنیم.
***
امیر سیدزاده:
رعایت منافع دو طرف در قرارداد، جلوی ضرر را می گیرد
سید امیر سیدزاده تهیه کننده سینما، سعی کرده است در قراردادهای فروش فیلم هایش در شبکه نمایش خانگی، بند بند موارد را طوری طراحی کند که هیچوقت دچار اختلافی با شبکه های نمایش خانگی پیش نیاید.
تهیه کننده «ناخواسته» درباره موضع شورایعالی تهیه کنندگان درباره واگذاری فیلم‌های سینمایی به شبکه های نمایش خانگی با زمان بیش از حداکثر پنج سال، به بانی فیلم گفت: قطعاً بنده به عنوان تهیه کننده ای که ۱۲- ۱۳ فیلم سینمایی و حدود بیست تا تله فیلم تهیه و به نوعی اینها را به شبکه نمایش خانگی واگذار کرده ام، موافق موضع شورایعالی تهیه کنندگان هستم. واگذاری رایت فیلم باید یک مدت زمان مشخص داشته باشد. الان استاندارد جهانی اش همین دو- سه سال است. در حقیقت می توانید به صورت انحصاری و غیرانحصاری به مدت دو- سه سال حق انتشار فیلم تان را واگذار کنید. اگر خریدارتان نسخه رایت نمایش خانگی به همراه V.O.D -که رسم بر این است نمایش خانگی و V.O.D را با هم می خرند- بخرد بعد از مدت دو- سه سال مجدداً اگر اتفاقی برای فیلم تان بیفتد با توجه به انقضای تاریخی که در قراردادتان با آن خریدار V.O.D و D.V.D داشتید، می توانید منافع فیلم تان را بعد از یک مدت برای خودتان حفظ کنید. مثل یک قلک یا صندوقی که هر چند وقت یک بار می تواند درآمدی داشته باشد. در حالی که اگر به صورت نامحدود واگذار کنید، شما کاملاً از مالکیت منافع آن فیلم برای همیشه خلع می شوید و این از نظر عقلایی کار خوبی نیست. رعایت قانون اجازه نمی دهد شما منافع مادی یک فیلم را برای همیشه به جایی واگذار کنید که خریدار نظرش کسب منفعت و سودجویی برای خودش است و نه چیز دیگر. احتمال دارد اتفاقات در مقطعی از تاریخ و زمان برای فیلم بیفتد و شما به عنوان صاحب اثر نمی توانید ادعایی درباره آن داشته باشید ولی، طرف قرارداد شما می تواند بلافاصله ادعا کند که منافع این فیلم را برای همیشه و به صورت نامحدود خریده ام و دست شما به عنوان تهیه کننده، سرمایه گذار و مالک فیلم کوتاه می شود. تعیین محدودیت برای قراردادهای نمایش خانگی به نظرم مطلب درست و قانون مندی است و لازم است هر کسی از آنچه که مصلحت عمومی صنف ما است تخطی و خلاف این رویه عمل کند، هم با خریدار و هم با فروشنده در قالب سرمایه گذار و تهیه کننده برخورد شود.
تهیه کننده «مادر قلب اتمی» در پاسخ به اینکه زمان این قرارداد با نمایش خانگی چقدر برایتان اهمیت داشته است، افزود: به هر صورت برای ورود فیلمم به شبکه نمایش خانگی باید با موسسه ای بر فرض مثال، هنرنمای پارسیان وارد قرارداد شوم. در آن قرارداد مشخص می کنم که نسخه D.V.D آنرا واگذار می کنم و اینکه آیا V.O.D آنرا می دهم یا نمی دهم؟! اگر V.O.D را می دهم، به صورت ۲ سال است یا کمتر؟ آیا به صورت انحصاری می دهم یا حق رایت یک نسخه را به مدت ۲ سال یا ۵ سال به آنها می دهم؟ اینها همین شرایطی است که شما وقتی در قراردادت با شرکت مقابل مشخص کنید، وزارت ارشاد براساس آن به شما پروانه نمایش اثر در حوزه نمایش خانگی و V.O.D را می دهد. این از ویژگیهای قانون مندی است و بعد کسی نمی تواند ادعایی داشته باشد. نه آن طرف که ادعای مازاد بر آنچه طبق قرارداد خریداری کرده را خواهد داشت و نه من تهیه کننده، سرمایه گذار و مالک فیلم می توانم ادعایی خلاف واقع داشته باشم. وقتی فیلم تاریخ قرارداد منقضی شده، من تهیه کننده می توانم به هر صورت، مالکیت منافع مادی خودم را نسبت به آن فیلم داشته باشم و قانون هم از من حمایت می کند. رعایت منافع دو طرف قرارداد موجب می شود هیچوقت اختلافی بین تهیه کننده و شرکت فعال در حوزه نمایش خانگی پیش نیاید.
***
کاظم راست گفتار:
هرگونه واگذاری نامحدود اثر هنری اشتباه است
کاظم راست گفتار معتقد است: واگذاری هر اثر فرهنگی و هنری لازم است تابع یک زمان مشخص باشد.
کارگردان «نقاب» درباره صحبت های موضع شورایعالی تهیه کنندگان درباره واگذاری فیلم‌های سینمایی به شبکه نمایش خانگی با زمان بیش از حداکثر پنج سال به بانی فیلم گفت: به نظرم صحبت هایشان منطقی است. اما به خاطر اینکه این صحبت ها را نشنیده ام، نمی توانم نظر صریحی بدهم. در هر صورت واگذاری هر اثر فرهنگی و هنری لازم است تابع یک زمان مشخص باشد. به طور کلی هرگونه نامحدود واگذار کردن اثر هنری اشتباه است.
کارگردان مجموعه ویدئویی «آشوب» در پاسخ به اینکه زمان این قرارداد با نمایش خانگی چقدر برایتان اهمیت داشته است، افزود: برای سریال «آشوب» قراردادمان با شبکه نمایش خانگی واگذاری نبود. در واقع شراکتی با آن صحبت کردیم. یعنی به این صورت که مجموعه پخش شودو براساس هر تعدادی که فروش می رود، سهمی برای ما و سهمی برای طرف مقابل قرارداد در حوزه نمایش خانگی لحاظ شود. ما این طوری قرارداد نبستیم که بگوییم برای همیشه حقوق اثر را واگذار می کنیم. هرگز به طور کامل واگذار نکردیم و به صورت شراکتی با هم کار کردیم.
***
نوید محمودی:
بدون اینکه متوجه شوید در قراردادتان رایت V.O.D را از شما می خرند!
نوید محمودی اعتقاد دارد: وقتی در ایران تنها با یک یا دو- سه شرکت و موسسه در عرصه مجموعه نمایش خانگی مواجهید، مجبورید پیشنهاد را بپذیرید.
کارگردان «رفتن» درباره موضع شورایعالی تهیه کنندگان درباره خودداری از واگذاری فیلم‌های سینمایی به شبکه نمایش خانگی با زمان بیش از حداکثر پنج سال به بانی فیلم گفت: در دنیا مرسوم است که وقتی قرارداد می بندید، در ظرف ۳ تا ۵ ساله جای می گیرد. ولی متأسفانه در ایران اینطور نیست و آن هم یک دلیل بسیار بزرگ دارد، برای اینکه شما جایگاه عرضه ای به آن خصوص ندارید. نهایتاً ۵-۶ خریدار وجود دارد که از بین آنها، دو- سه خریدار منتظر و آماده خرید هستند. شما مجبور می شوید در خیلی از موارد شرایط آنها را بپذیرید، برای اینکه چاره دیگری ندارید. عددی را که اعلام می کنند، در نهایت می توانید با چانه زنی در نهایت پنج درصد بالا و پایین کنید و همین طور مدت زمانی که درخواست می کنند را تا حدی پایین بیاورید. اما به دلیل اینکه برای این خریداری رایت فیلم ها،بانی مشخصی وجود ندارد، اتفاقات ناعادلانه ای به ضرر تهیه کنندگان سینما می افتد. یک دوره موسسه رسانه های تصویری این کار را می کرد که دیگر آنجا هم علاقه ای به خرید فیلم ها ندارد. بخش عمده ای از تله فیلم هایمان که تولید می شود، به دلیل شرایطی هم که تلویزیون دارد اصلاً رایت تلویزیونی اش خریداری نمی شود. در صورتی که تولید کننده روی همه اینها فکر می کند وبا خودش می گوید با این عدد می توانم رایت تلویزیونی را بفروشم، با این عدد می توانم رایت ویدیویی ام را بفروشم، با این عدد می توانم V.O.D و حالا فضای مجازی که جدیداً برایش خریدار به وجود آمده را بفروشم. کسانی که رایت شبکه های نمایش خانگی می خرند، متأسفانه بدون اینکه متوجه شوید در قراردادتان رایت V.O.D را از شما می خرند؛ یعنی در اصل شما متوجه نیستید، ولی با قراردادی که امضا می کنید رایت V.O.D را واگذار می کنید! رایت موبایل و رایت هواپیمایی در دنیا مرسوم است واگذار می کنید. همه اینها دلیل عمده و اصلی اش این است جایگاهی برای عرضه وجود ندارد. قبلاً برای خرید رایت نمایش خانگی با بیست- سی مرکز روبه رو بودید و به شما این مهلت داده می شد که با ۵ گزینه وارد گفت و گو شوید و در این گفت و گوها به اینجا برسید با عدد بالا یا پایین به یکی از آنها در شرایط بهتری کار را واگذار کنید، ولی متأسفانه الان این امکان وجود ندارد و شما در نهایت با یک یا دو- سه مجموعه مواجه می شوید ومجبورید پیشنهاد را بپذیرید.
تهیه کننده «چند مترمکعب عشق» در ادامه افزود: طبیعتاً وقتی شما برای یک فیلم سه سال یا چهار سال قرارداد می بندید، به هر دلیلی ممکن است سه- چهار سال آینده،فیلمسازی که شما دارید فیلم اش را قرارداد می بندید، اتفاقی برای فیلم دیگرش رخ دهد که دوباره اسمش سر زبان ها بیفتد و حالا دوره ای باشد که فیلم های قبلی اش هم خریدار پیدا کند، ولی وقتی در قرارداد رایت را نامحدود واگذار کردید، شما در آینده هیچ نفعی از آن قرارداد نخواهید داشت. طبیعتاً برای همه ما به عنوان تهیه کننده و سازنده فیلم در نهایت همان قراردادهای سه یا در نهایت ۴ ساله می تواند بسته شود و متأسفانه امکان انتخاب دیگری نداریم. خیلی وقت ها همه ما مجبوریم به آنچه که پیشنهاد می شود، توجه کنیم. اما برای همه ما، غلامرضا موسوی کاملاً درست گفته، چون شما فیلمی را تولید کردید، نمایش خانگی شاید واقعاً یک دهم پولش را هم برنمی گرداند یا اینکه به شما می گویند فیلم تان رایتی واگذار کنید و از شما نمی خرند، فیلم را می گیرند تکثیر می کنند و پخش می کنند و براساس پخش به شما پول می دهند. در این شرایطی که اینجا ما داریم که حق کپی رایت رعایت نمی شود و هزار نکته دیگر، فیلم منتشر می شود، اما یک ساعت دیگر روی اینترنت است. برای همین فیلم «رفتن» بالای شاید مثلاً ۷۰-۸۰ کانال تلگرامی آنرا با سه کیفیت برای دانلود گذاشتند. متأسفانه امکان برخوردی هم وجود ندارد و قطعاً ضرر هم می زند.
این کارگردان سینما با اشاره به اینکه نظارتی در توزیع وجود ندارد و هر کانال تلگرامی می تواند دانلود فیلم ها را بگذارد، عنوان کرد: فیلم «رفتن» تا وارد نمایش خانگی شد، روز بعد بالای ۱۰-۱۵ کانال ماهواره ای نشانش دادند. شما تصور کنید اگر فیلمی در فضای مجازی به صورت غیرقانونی بیرون نیاید و سوء استفاده نشود، فکرش را بکنید به سادگی می تواند در ایران مثلاً پانصد هزار نسخه برای جمعیت ۸۰ میلیونی آن توزیع شود. وقتی این اتفاقات می افتد، یک دفعه به ۵۰ یا ۱۰۰ هزار نسخه کاهش می یابد. به دلیل اینکه نظارتی در توزیع وجود ندارد و هر کانال تلگرامی می تواند دانلود این فیلم را بگذارد و ما نمی توانیم عامل آنرا پیدا کنیم. نکته دیگر اینکه به لحاظ شرعی حلال نیست. در اصل مالی از شما به عنوان حق الناس برده می شود. در حالی که آن فرد باید رضایت شما را سلب کند، اما آن کسی که از آن استفاده می کند به این فکر نمی کند و عادت کرده مدام هر چیزی را که دلش خواست دانلود کند و ببیند و فکر هم نمی کند این فیلمی که به قیمت ۵ یا ۷ هزار تومان به بازار آمده، من دارم غیرقانونی استفاده می کنم و یک مجموعه بالای ۶۰-۷۰ نفر زحمت کشیده اند و آنرا ساخته اند. به همین دلیل به نظرم ۳ سال منطقی ترین زمان است و زمان بسیار مناسبی برای اینکه رایت فیلمی را بخرید و طبیعتاً بعد از آن ۳ سال دوباره صاحب اثر می تواند از اثری که تولید کرده، منتشر کند؛ ولی با این شرایطی که اینجا وجود دارد شما دیگر این امکان را ندارید.
***
بابک بهرام بیگی:
شبکه نمایش خانگی نباید مادام العمر مالکیت فیلم را داشته باشند
بابک بهرام بیگی معتقد است: شرکت های فعال در حوزه شبکه نمایش خانگی نمی توانند مادام العمر مالکیت یک فیلم را داشته باشند.
کارگردان «یک روز طولانی» به بانی فیلم گفت: من کارگردانم و تهیه کننده نیستم و جزییات این شرایط را نمی دانم. تا جایی که مطلع هستم، قرارداد فیلم خودم ۵ ساله است. به هر حال صحبت های غلامرضا موسوی را تأیید می کنم و شبکه های نمایش خانگی نمی توانند دائم العمر مالکیت یک فیلم را داشته باشند.
این کارگردان سینما در پاسخ به اینکه زمان این قرارداد با نمایش خانگی چقدر برایتان اهمیت داشته است، افزود: شرایط جوری است هر کسی دوست دارد مالکیت اثرش را طی مدت زمان کمتری به جایی که پخشش می کند،اختصاص دهد. فیلمی که ماندگارتر می شود، سازندگانش دوست دارند اتفاقات بهتری برای فیلم بیفتد. به هر حال چیز بی اهمیتی نیست و مسئله این است در شبکه نمایش خانگی مشکلی به وجود آمده و یک سری فیلم های خاص و برخی ساخته هایی که در واقع قصه خیلی مناسبی ندارند را فقط به خاطر اینکه چهره های خاصی در آنها بازی کرده اند، خریداری می کنند. فیلم هایی شبیه ساخته های من که فیلم های هنری تری هستند، شاید همیشه این لطمه را از ناحیه فروشرفتنشان در حوزه شبکه نمایش خانگی می خورند.