تاریخچه لابراتوار تلویزیون ایران در گفت و گو با بهمن کریمیان

 

پایگاه خبری نمانامه: بهمن کریمیان متولد ۱۳۳۳ در تهران کارشناس ارشد امورلابراتوار فیلم و دیجیتال که از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ مدیر لابراتوار ملی ایران بود. وی استاد دانشکده علمی و کاربردی هنر است و در رشته های مختلف سینما تدریس می کند. کریمیان در بیشتر فیلم های سینمائی و تلویزیونی کشور در امور خدمات فنی و دیجیتال همکاری داشته است و در سال ۱۳۹۲ به پاس چند دهه فعالیت در این عرصه موفق به دریافت مدرک درجه هنری از سوی رئیس جمهور وقت شد.

وی همچنین دریافت لوح تقدیر ریاست سازمان صدا و سیما به خاطر مدیر کیفی سریالهای کیفی انگلیسی، مختارنامه، کلاه پهلوی و حضرت یوسف، عضو آکادمی داوری جشن خانه سینمای ایران، عضو شورای عالی داوری جامعه اصناف سینمائی کشور از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۳ نیز در کارنامه خود دارد.

از این رو قصد داریم مصاحبه ای در خصوص ظهور و پیدایش لابراتوار در ایران با ایشان داشته باشیم که شما را به آن دعوت می کنیم.

لطفا مختصری از تاریخچه و پیدایش لابراتوار در ایران برای مخاطبین ما توضیح دهید؟

قبل از سال ۱۳۴۵ در منزلی حد فاصل خیابان پهلوی و بلوار جردن (آفریقا) با نصب یک دستگاه ظهور ریورسال سیاه و سفید ۱۶ میلی متری عملا تلویزیون ملی ایران صاحب لابراتواری می شود که جهت ظهور فیلم های خبری از آن سود می جوید. بعد از مدت کوتاهی با ساخت ساختمانی در مجاورت و جنب مدرسه سابق و اولیه تلویزیون و سینما واقع در ضلع جنوب شرقی ساختمان پخش و دکل اصلی جام جم لابراتواری ساخته می شود که با نصب دستگاههای ظهور سیاه و سفید ریورسال و نگاتیو و پزیتیو و احداث شیمی سانیتومتری و چاپ، تلویزیون ملی ایران صاحب لابراتواری نسبتا استاندار شد.

پایه گذاران این لابراتوار چه کسانی بودند؟

از بنیانگذاران این لابراتوار می توان از آقایان مهندس سیروس هدایت و ناصرالدین شهراد نام برد.

کارمندانی هم در این لابراتوار مشغول به کار بودند؟

از کارمندان ارشد در بدو استخدام می توان به آقایان عوض مرادی لاکه، میرحسین حسینی نیا، ابراهیم جوادی، رضا همتی آهوئی و همچنین سرکار خانم راستلا اسرائیلی «شیمست» این لابراتوار اشاره نمود. البته به تدریج در روند توسعه و جذب نیرو همکاران پیشکسوتی چون مرحوم پرویز سلیمانی، زنده یاد حاج حسینی، سید ابراهیم بهشتی، رضا فدائی، مرحوم حسن نثاری، علیرضا زاوشی و احمد مسدد نیز به این جمع اضافه شدند.

چه کارهائی در این مرکز انجام می شد؟

تا این زمان تصاویر قالب و مورد استفاده در تلویزیون از طریق فیلمهای سیاه و سفید نگاتیو و پزیتیو و همچنین ریورسال انجام می گرفت. با توسعه و پیشرفت فعالیتهای تلویزیون ملی تصمیم گرفته شد لابراتوار فیلم نیز به موازات آن در ساختمانی مناسب از نظر فضای کار و رعایت اصول فنی و مهندسی ساخته شود. لذا ساختمان کنونی لابراتوار فیلم در ضلع غربی ساختمان سیزده طبقه ( ساختمان تولید) و مشرف به ساختمان پخش در سه طبقه ساخته می شود و از سال ۱۳۵۲ عملا تلویزیون ملی ایران صاحب لابراتواری با استاندارد های واقعی و جهانی در فضائی گسترده و با امکانات و تجهیزات مناسب و به روز راه اندازی می شود.

تجهیزات آن از کجا تهیه می شد؟

بخشهای ظهور با تجهیز ماشین آلات ساخت کارخانه (ARRI)  از کشور آلمان در حوزه ظهور فیلمهای سیاه و سفید ریورسال ـــ دستگاههای ظهور نگاتیو و پزیتیو سیاه و سفید و رنگی از کشور فرانسه (DEBRi) و دستگاههای چاپ ۱۶ میلی متر و ۳۵ میلی متر از کارخانه های (آری)  و بلن هاوول آمریکائی تجهیز می شدند.

تا این مرحله  مرکز لابراتوار ایران به چه سطحی رسیده بود؟

احداث واحد داروسازی با بالاترین سطح و اتاقهای شیمی و آنالیز و بخش سانستیومتری به زیبائی و با وسعتی قابل توجه با بهترین تجهیزات زمان خود شکل می گیرند و در بخش اصلاح رنگ دو دستگاه هزلتین دستی و اتوماتیک کار اصلاح رنگ فیلمهای ۱۶ میلی متری و ۳۵ میلی متری را عهده دار می شوند. واحد تروکاژ صاحب بهترین و مجهزترین دستگاه زمان خود شده و در این واحد از دستگاه (oxberry)   چهار پروژکتور استفاده می شوند.

بعد از این توسعه تغییر و تحولاتی در جذب نیرو نیز می افتد؟

با این توسعه همکاران دیگری از پیشکسوتان لابراتوار به این جمع اضافه می شوند. مثل آقایان؛ ایرج مهربخش انبوهی، حسن صدری، حسین علائی، داود برجعلی، مسعود حکاک، بیژن مخملباف، رضا آژیرنیا، کاظم سنقری، کاظم ابراهیمیان راد و خانمها؛ اشرف بایبوردی، شهروز صفوی، پری کریمخانی، فاطمه سجادی، آبادیان، حائری و …

 

 

فیلمهای مطرحی که این لابراتوار روی آن کار نمود چه فیلمهائی بودند؟

از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۲ کلیه فعالیتهای لابراتوار تلویزیون ملی ایران در قالب فیلمهای ۱۶ میلی متری سیاه و سفید متمرکز بود و شاید بتوان گفت مطرح ترین فیلمهای سیاه و سفید و رنگی عملا از سال ۱۳۵۲ زیر نظر متخصصان و کارشناسان حوزه لابراتوار به مرحله بهره برداری می رسند. در مورد فیلمهای سیاه و سفید؛ سریالهای مراد برقی، سرکار استوار، مرد اول، غارتگران، دلیرن تنگستان و در اولین فیلمهای رنگی شاید بتوان از دائی جان ناپلئون به کارگردانی ناصر تقوائی با اتالوناژ مرحوم پرویز سلیمانی یاد کرد.

اگر امکان دارد از مدیران این دوران نیز نام ببرید؟

مدیریت لابراتوار تلویزیون را می توان در سه دوره مورد بررسی قرار داد. سالهای قبل از انقلاب یعنی از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۷ که عمدتا با مدیریت ناصرالدین شهراد و مهندس هدایت شروع شد و تا انقلاب اسلامی پیش می رود که بدلیل برخورداری از نوع نگرش و مدیریت زمان خود علاوه بر نظم و انضباط معمول و متداول و افزایش توانمندیها گاها نیز از تبعیض ها و منیت های آن روزها نیز بی بهره نبوده و آثار خروجی آن نهایتا بر محوریت فیلم های سیاه و سفید در فرمت ۱۶ میلی متری و ۸ میلی متری سیاه و سفید و رنگی خلاصه می شد و در بین آنها نیز سریالهای یاد شده می توان اشاره نمود. اغلب متخصصان آن بویژه در آغاز شکل گیری از کارکنان لابراتوار وزارت فرهنگ و هنر بودند که با انتقال تجارب خود جانشین پروری نمودند. در سالهای ابتدائی انقلاب (۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ ) با شروع اعتراضات و اعتصابات مردم ایران کارکنان لابراتوار تلویزیون هم دست از کار کشیدند و با تجمع در محوطه جام جم و پارک ملت عملا لابراتوار تعطیل شد تا پس از پیروزی انقلاب مجددا کار لابراتوار با مدیریت شورائی مرکب از نمایندگان لابراتوار جناب آقای فدائی، محمدتقی شاهرخ، رضا آژیرنیا و آقایان کیائی و میرزائی آغاز به کار نمود. که به دلیل جو حاکم بر سالهای ابتدائی پیروزی انقلاب اقدام چشم گیری در این سالها به وقوع نپیوست. از سالهای ۱۳۶۰ تا به امروز کار جدی لابراتوار سیما عملا با حضور و مدیریت آقای دکتر اکبر عالمی از سال ۱۳۶۰ و جایگزینی ایشان با مدیریت شورائی آغاز می شود. هرچند که همیشه جذب کارمندان استخدامی لابراتوار تلویزیون علاوه بر آزمونهای کتبی و شفاهی و طی مراحل و آزمایشهای پزشکی سخت گیرانه انجام می شد و مباحث علمی منطبق با نوع فعالیت لابراتواری فیلم با طی ۶ ماه دوره گذراندن کلاسهای تئوری در دانشکده صدا و سیما همراه بود و به نوعی تفاوت آشکاری در جذب نیرو با سایر لابراتوارهای دیگر وجود داشت اما با ورود آقای عالمی جنبه های آموزش آکادمی مباحث لابراتواری شکل و رنگ جدی تری به خود گرفت. کلاسهای آموزشی حین خدمت ایشان برای کلیه کارکنان و همچنین اجبار در فراگیری تمامی تخصصهای لابراتواری از کارمندان لابراتوار صدا و سیما افراد حرفه ای و کار آزموده ساخت. ضمن آنکه با ورود ایشان آموزشهای حین خدمت برون مرزی کارکنان از طریق جذب کلاسهای آموزشی کمپانیهای کواک و فوجی و همچنین در ارتباط خرید تجهیزات دیگر شرکت و حضور در (WORK SHOP)  آنها فراهم گردید که با اعزام تعداد زیادی از کارکنان در این دوره میزان اطلاعات فنی و تخصصی کارمندان لابراتوار ارتقاء یافت. در همین ارتباطات حجم فعالیتهای لابراتواری در کارکرد سریالها و فیلم های سینمائی افزونی گرفت و کیفیت کار لابراتوار سیما از مرزهای داخلی خود پا به سینمای کشور و حتی خارج از مرزهای جغرافیائی راه باز نمود و مشتریان برون مرزی را جذب نمودیم.

بعد از انقلاب چه آثار فاخری در این لابراتوار تولید شدند؟

شاید بدون اغراق بزرگترین افتخارات لابراتوار سیما در فعالیتهای پس تولید آثار تلویزیونی و سینمائی را مدیون این دوره دانست. سریالهائی مانند؛ هزاردستان، ابوعلی سینا، سربداران، امام (ع)، ولایت عشق، بشارت منجی، کیف انگلیسی، آتش بدون دود، گلهای پامچال، امیرکبیر، یوسف پیامبر، در چشم باد، مختارنامه، کلاه پهلوی و دهها و دهها سریال ۳۵ میلی متری و ۱۶ میلی متری و فیلمهای سینمائی مانند؛ مغولها، آواز گنجشکها و بسیاری از تولیدات سینمائی که موجب سربلندی کشور در جشنواره های داخلی و خارجی گردید.

چه عاملی باعث موفقیت لابراتوار ملی ایران شد؟

لابراتوار سیما علاوه بر این که افتخار داشته است از بهترین تجهیزات به روز دنیا در فعالیت های خود سود می جست و حضور کارکنانی که علاوه بر سطح تحصیلات بالا و آکادمیک دانش منطبق با علم روز دنیائی لابراتوار را بنا به ساختار تعریف شده مورد توجه قرار داده و می دهد و به عنوان اولین لابراتوار دیجیتال ایران با وارد کردن دستگاه «کالرمستر» قابلیت خروجی ویدوئی تصاویر نگاتیو را فراهم نمود و در حال حاضر با تجهیزات خریداری شده در بستر آنالوگ و دیجیتال فعالیت می نماید.

یعنی از آن شیوه سنتی به سبک مدرن تری ارتقاء پیدا کرد؟

در حال حاضر و از اواخر سال ۱۳۹۱ با اتمام دوره مدیریت آقای هومن دارابی جناب آقای مهندس پدرام عظیمی عهدار دار مدیریت لابراتوار فیلم سیما می باشند که با همکاری و معاونت آقای مهندس حامد طباطبائی فعالیت های لابراتوار فیلم را در حوزه آنالوگ و دیجیتال با بهترین برندهای تجهیزاتی روز دنیا که از سالها پیش دستور سفارش و خرید آن صورت پذیرفته با همکاری کارشناسان جوان اما کاربلد و آگاه به تخصصهای لازم به انجام می رساند.