نمانامه: «آهو چره» آیینی ثبت شده در فهرست آثار ملی است در تجلی فرهنگ نوع‌دوستی و همیاری ایرانیان برای کمک به مردمانی که توان مالی تهیه ملزومات برگزاری نوروز را ندارند.
در تاریخ پرشکوه تمدن‌ساز ایران، رفتار و کنش‌های آئین‌مند ایرانیان باورمند به آداب، رسوم و سنتی که تجمیع آنها فصل مهمی از فرهنگ و تمدن جهان را بنیان گذاشته و ارابه‌اش را به پیش رانده، خود می‌تواند مرکبی دیگر برای پیمودن مسیر روزهای آغاز قرن پانزدهم خورشیدی و نوروز ۱۴۰۱ با وجود شرایطی مشابه نوروز پیشین (کرونا) باشد.
پس این‌بار به بهانه فرارسیدن نوروز ۱۴۰۱ خورشیدی، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) در مرور آئین‌های فرهنگ‌ساز و همدل با جشن نو شدن زمین، تلاش می‌کند به آن دسته رفتارهای آیینی و نمایشی بپردازد که اجرای آنها توسط افراد یک خانواده بتواند روزگاران را برای خانواده‌ها به ارمغان آورد.
«آهو چره»؛ نمادی از انسان‌دوستی ایرانیان
تقسیم نشاط و شادکامی نوروز با اقشار گرفتار در تنگنای مالی
همکاری، تعاون و همیاری ایران و ایرانی همواره در تاریخ یکی از مهمترین وجوه فرهنگی کشورمان به شمار رفته و می‌رود. در این میان در شمال ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین قطب‌ها و پایگاه‌های شکل‌گیری آیین‌های نوروزی، به رسوم متعددی برمی‌خوریم که یکی از آشناترین و درخشان‌ترین آنها آیین نمایشی آهو چره یا رابرچره است.
آیینی که در بطن خود علاوه بر بازتاب رسم عیدی و هدیه دادن به بهانه برافراشته شدن چتر نوروز بر کشورمان، خود نشان انسان‌دوستی ایرانیان است. نوع‌دوستی، محور این آیین نمایشی برای مردمانی است که شاید در تهیه ملزومات برگزاری نوروز به خاطر تنگدستی کمتر توان همراهی با دیگر همسایگان خود را دارند.
مردم خطه شمال کشور با آیین نمایشی آهو چره علاوه بر پاسداشت و جشن گرفتن فرارسیدن نوروز، تلاش می‌کنند ملزومات خانواده‌هایی را که به سبب تنگناهای مالی توان تدارک برگزاری جشن و مراسم نوروزی ندارند را در اختیار آنها قرار دهند. به این ترتیب با تاکید بر قدر و قیمت مهر ایرانی غرور همسایه را در این کمک حفظ کنند.
«آهو چره»؛ نمادی از انسان‌دوستی ایرانیان
«آهو چره» آیینی ثبت شده به وسعت میراث ملی کشورمان
هوشنگ عباسی از پژوهشگران نامی‌در عرصه فرهنگ و آیین‌های ایران در کتاب آیین‌های سنتی نوروز در گیلان در تشریح آیین آهو چره یا رابرچره آورده: آیین نمایشی آهو چره تا حدود بیست سال پیش به شکل گسترده در منطقه شرق گیلان در شمار بازی‌ها و نمایش‌های نوروز انجام می‌شد. اما امروزه اجرای آن به برخی از شهرستان‌ها و روستاهای گیلان محدود شده است.
گروه نمایشگران آهو چره شامل سه نفر، بازیگر نقش «آهو»، «شعرخوان» و «توبره کش» است. محور بازی را آهو تشکیل می‌دهد. این افراد با وسایل مختلف، چیزی شبیه سر آهو یا بز درست می‌کردند. برایش شاخ و با مهره شیشه‌ای چشم می‌گذاشتند. زنگوله به آن می‌آویختند و آن را به سر چوبی قرار می‌دادند.
بازیگر نقش آهو کیسه یا گونی پارچه‌ای روی سر می‌کشید، تا بدنش پیدا نشود و از داخل آن کله آهو را که روی چوبی قرار داشت، بیرون می‌آورد. چنانکه به هیات حیوانی درآمده و با آن چوب می‌توانست سرش را حرکت بدهد. نفر دوم شعر می‌خواند و با چوبی در دست، نمایش را هدایت می‌کرد. این دو به همراه نفر سوم – توبره کش- با هم کوچه به کوچه، به خانه‌های روستا رفته و نمایش را اجرا می‌کردند و هدایایی از مردم می‌گرفتند.
شعری که معمولاً خوانده می‌شد از این قرار بود:
آهو چره، آهو چره، ببین چقدر خوب می‌چره…
آهو از باغ آمده، چریده و چاق آمده…
آهو مُرغانه خوره، صدتا به کمتر نخوره…
به اینجا که می‌رسید آهو غش می‌کرد و تا تخم مرغ یا چیز دیگری ازصاحبخانه نمی‌گرفت حالش جا نمی‌آمد. بعد از خواندن هر بند، همان قسمت اول – آهو چره، آهو چره، ببین چقدر خوب می‌چره – به صورت ترجیع بند تکرار می‌شد. سپس خواننده بند دیگری را تکرار می‌کرد.
با این کارها از صاحبخانه چیزهایی چون: برنج، تخم مرغ و شیرینی می‌گرفتند. این گروه کارشان را از غروب آغاز می‌کردند و درچند روستا و آبادی نزدیک می‌گشتند.
جوانان و نوجوانانی که در آیین نمایشی آهو چره شرکت داشتند در پایان این مراسم هدیه‌ها و عیدی‌های گرفته شده را میان خود تقسیم می‌کردند. همچنین با راهنمایی فرد امینی مثل ریش سفید و پیرِ روستا به خانه‌هایی سر می‌زدند که بزرگان خانواده برای تهیه ملزومات برگزاری جشن نوروز وسع مالی کافی نداشتند.
به این ترتیب عیدی‌های اهدا شده توسط ساکنان دیگر روستا در اختیار نیازمندان قرار می‌گرفت تا برگزاری جشن و سنت کهن نوروزی برای همه مردم، همسایه‌های شهر و قریه و روستا یکسان باشند. چرا که ایرانیان همواره پذیرای شادی بودند و پیش‌قدم در شادکامی‌و بخشیدن شادمانی به تمامی‌مردمان در سرزمین خود.
این آیین در تاریخ ۲۵ خرداد ماه سال ۱۳۹۰ خورشیدی به شماره ۲۳۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
ارسال دیدگاه
در انتظار بررسی : 0