□ سرالک داگلاس هیوم، وزیرخارجه‌ی بریتانیا، در روز هشتم ژوئن ۱۹۷۳ (۱۸ خرداد ۱۳۵۲) برای یک دیدار رسمی چهارروزه برای دیدار با مقامات ایرانی و شرکت در اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو پیمان سنتو به تهران آمد. وی یک روز بعد از ورود با محمّدرضاشاه در کاخ نیاوران ملاقات و پیرامون مسایل مختلف مورد علاقه‌ی طرفین با وی گفت‌وگو کرد. در این دیدار مسایل مختلف مرسوم مهم اقتصادی، دیپلماتیک، سیاسی و نظامی مورد توجه و تبادل‌نظر طرفین قرار گرفت، ولی یک حادثه‌ی بسیار کم‌نظیر و در عین حال حاشیه‌ای و به‌دورمانده از چشم مورخان را می‌توان از نوادر و عجایب این دیدار به‌شمار آورد. در زمانی‌که شاه و داگلاس هیوم در حال دست‌دادن با یک‌دیگر بودند، یکی از تصاویر که توسط عکاسان خبری از آن دو گرفته شد، سر و نگاه شاه را رو به پایین و تا حدی به حالت کرنش به داگلاس هیوم نشان می‌داد.
این تصویر صبح روز بعد در روزنامه‌ی انگلیسی‌زبان تهران جورنال چاپ تهران انتشار یافت. مأموران سانسور و ناظران امنیتی مطبوعات ایران پس از انتشار این عکس در روز دهم ژوئن (۲۱ خرداد) نسخه‌های روزنامه‌ی مذکور را جمع‌آوری کرده و مسؤولان آن را مجبور به چاپ عکس دیگری کردند که سر و نگاه شاه را به سمت بالا نشان می‌داد و برعکس نگاه وزیرخارجه‌ی بریتانیا را رو به پایین و به حالت کرنش نشان می‌داد.
براساس گزارش شخصی و محرمانه سفارت بریتانیا در تهران، تصویر منتشرشده‌ی نخست از دیدار شاه و داگلاس هیوم در تهران جورنال دردسر بزرگی ایجاد کرد و موجب بازجویی و زندانی‌شدن روزنامه‌نگار دخیل در این ماجرا برای چندین روز در مورد نیّات آنان در جهت بی‌احترامی شد و حتا گفته می‌شود که عکاس و نُه نفر دیگر از همکاران وی نیز شغل خود را از دست داده‌اند. دو روز بعد تصویر دیگری به‌جای عکس نخست چاپ شد تا نشان داده شود چه‌کسی باید به چه‌کسی تعظیم کند. ما اکنون اطلاع یافته‌ایم که تصویر نخست از آرشیو وزارت اطلاعات خارج شده است.
در این دیدار، محمّدرضاشاه و داگلاس هیوم علاوه بر مناسبات دوجانبه بین دو کشور، مسایل منطقه‌ای و اوضاع کشورهای همسایه‌ی ایران نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در این مورد دغدغه‌های اصلی و مهم‌تر شاه در مورد مناقشه‌ی پاکستان و هند اوج‌گیری قدرت صدام‌حسین معاون رییس‌جمهور و رهبر واقعی عراق بعثی و مسأله‌ی حفظ امنیت در خلیج‌فارس بود. در گزارش محرمانه‌ی مربوط به این دیدار، از قول شاه در مورد رهبر نوخاسته‌ی عراق چنین نقل شده است:
«روس‌ها به‌شدت از صدام حسین حمایت می‌کنند. برخی از عراقی‌ها اخیراً به‌سوی (ملا مصطفی) بارزانی فرستاده شده تا او را به ائتلاف میان بعثی‌ها، کمونیست‌ها و کردها مجبور کنند. کردها از ایرانی‌ها در این زمینه راهنمایی خواسته و قویا به آنان توصیه شده که از این اقدام بپرهیزند. اگر موقعیت کردها در عراق به خطر بیافتد، قدرت همه‌ی گروه‌ها به‌خطر خواهد افتاد.»
یکی از موارد مهمی که به‌دقت از کلیه‌ی اسناد و مدارک جدید آزادشده در آرشیو ملّی بریتانیا به‌طور موقت و یا دایمی پاک سازی شده، هرگونه سند یا مذاکره‌ای در مورد مناقشه‌ی ایران و امارت متحده‌ی عربی بر سر مالکیت جزایر سه‌گانه‌ی تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی در منطقه‌ی خلیج‌فارس است.
این مسأله یکی از محورهای مذاکرات شاه با نخست‌وزیر بریتانیا نیز بود که به تصریح مسؤولان آرشیو ملّی بریتانیا مدارک مربوط به آن برای مدتی نامعلوم از دسترس مراجعان عمومی خارج شده است. تلاش‌های نگارنده برای آگاهی از زمان دقیق آزادسازی این مدارک، نتیجه‌ای در بر نداشت. ■
ارسال دیدگاه
در انتظار بررسی : 0