نگاهی به ادبیات ژانر فانتزی:

به بهانه خوانش سه گانه «نبرد» نوشته بهاره نوربخش

نمانامه: سه‌گانه داستانی «نبرد» نوشته بهاره‌ نوربخش توسط انتشارات کتابسرای تندیس منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌سه‌گانه در قالب عناوین مجموعه «ادبیات ژانر» منتشر شد.
سه گانه نبرد اگرچه مجموعه داستانی مستقل است، اما می توان را در ادامه رمان «شیگانهوس» دانست که پیش از این به دست بهاره نوربخش نوشته شده و به چاپ رسیده است. سه گانه نبرد قطعه گمشده ای از جهان را روایت می کند که در پس پرده تاریکی مغفول مانده است.
سه گانه «نبرد» که با مجموعه  «پگوتاس» آغاز می شود روایتگر دورانی از تاریخ است که زمین تبدیل به یک شکنجه‌گاه بزرگ شده است؛ زندان بزرگی که سراسر درد و رنج، مرگ و خون، وحشت و هراسی بی‌پایان است. جهان فرمانروایی نادیدنی دارد که قرن‌هاست بر تمام جهان سلطه دارد و قوانین وحشیانه خود را بر مردم زمین تحمیل می‌کند.
در داستان با زندانی ابدی مواجه هستیم که حتی مرگ هم به آن وارد نمی شود تا جان افراد را بگیرد. زندانیان عمری ابدی دارند و بازماندگان به ارواحی سرگردان تبدیل شده اند که برای دیدن عزیز زندانی شده شان حتی بعد از مرگ چشم انتظار هستند. اما سه گانه نبرد هم داستانی فانتزی است که همچون تمام داستانهای فانتزی قهرمانی دارد تا کورسوی امید را دنبال کند.

«پگوتاس» قهرمان این داستان به دنبال کتابی باستانی به نام کتاب بزرگ خلقت، ارکالون, می رود تا طبق آموزه های آن فرمانروا شیگانهوس را شکست دهد و انسانها را آزاد کند.
و اما در این یادداشت خواهیم دید یک داستان فانتزی چه ویژگی هایی باید داشته باشد که بتواند همانند ” سه گانه نبرد” خواننده را تا انتها به دنبال خود بکشد.
داستان فانتزی یک ژانر ادبی است که با بیان داستان های خارق العاده شناخته می شود. داستان ها بر ماجراهای یک یا چند قهرمان متمرکزند و هدفشان این است که کارهای قهرمانانه آنها را به شیوه ای فوق بشری روایت کنند.

ژانر فانتزی چگونه متولد شد؟

ژانر فانتزی مدرن – آنطور که حالا با آن مواجه هستیم- بیش از دو قرن سابقه ندارد. با این حال، عناصر عجیب و غریب – ماوراء طبیعی و خارق العاده – این ژانر منشأ بسیار قدیمی تری دارد و ریشه در فولکلور و داستان های عامه پسند دارد.

این داستان‌ها، ابتدا به صورت شفاهی و سینه و سینه منتقل شده و سپس به صورت کتبی نوشته شده‌اند تا در طول زمان حفظ شوند، بر اساس اسطوره‌سازی اتفاقات داستان احتمالا واقعی هستند که حداقل در آن زمان ادعا میشده که از سوی مردم قابل باور بودند.

از سوی دیگر، فانتزی واقعی با داستانهای طور مشخص افسانه‌های پریان و رمانهای تخیلی شناخته شده‌است. و پایه گذار آن جرج مک‌دونالد (به انگلیسی: George MacDonald) (زاده ۱۰ دسامبر ۱۸۲۴ – درگذشته ۱۸ سپتامبر ۱۹۰۵) نویسنده، شاعر و خطیب اسکاتلندی بود. اما بالاترین نمونه فانتزی مدرن را می توان در حماسه ارباب حلقه ها توسط J.R.R یافت. تالکین که بدون تکیه بر وقایع تاریخ بشر، اسطوره هایش را از ابتدا خلق کرد. بهاره نوربخش در خلق جهان و کاراکترهایش از شیوه بینابینی استفاده کرده, او اگرچه بنیان داستانش را بر جهان شناخته شده ما گذارده است اما اسامی و مکانها نامها و توصیفاتی دارند که ویژه سه گانه نبرد است و پیش از این جایی استفاده نشده بودند.

ساختار ژانر فانتزی

ساختار فانتزی از الگوی دقیقی پیروی می کند که در شش نکته اساسی خلاصه می شود:

  • ساختار یک رمان فانتزی مبتنی بر خلق یک یا چند قهرمان داستان و دنیایی فانتزی است که در آن زندگی می کنند.
  • در این دنیا، شخصیت اصلی هدفی را دنبال می کند که او را به انجام یک سفر سوق می دهد.
  • این سفر با خطرات و حوادث ناگوار که نمایانگر تجلی ناب آنتاگونیست است، مواجه خواهد شد.
  • برای غلبه بر ناملایماتی که در سفر با آن مواجه می شود، قهرمان داستان باید مهارت های جدیدی کسب کند که او را به سمت رشد درونی سوق دهد.
  • همانطور که در داستان سه گانه نبرد می بینیم پگوتاس که تازه جوانی تا حدی ترسو است با بزرگترین چالش زندگی اش رو در رو می شود که موجب رشد روحی او می شود.
  • سفر قهرمان انفرادی آغاز می شود سپس با ملاقات با یک یا چند دوست که هدفی مشترک با او دارند دنبال می شود که به دلایل مشابهی به او کمک می کند تا به هدفش برسد.
  • سفر با درگیری نهایی با آنتاگونیست و ضدقهرمانی که با قهرمان داستان مخالفت می‌کند به پایان می‌رسد و با آخرین عمل یعنی قهرمان داستان به هدف خود می‌رسد.

موضوعات کتاب های فانتزی

موضوع اصلی که یک داستان فانتزی حول آن شکل می گیرد، بزرگداشت اعمال قهرمان داستان با بیان فضایل اخلاقی او است که با آن می تواند در برابر سرنوشت خود پیروز شود. دنیایی فانتزی به شدت از دنیای واقعی جدا می شود آنقدر که دنیای جادویی و سوررئال دارای پس‌زمینه‌ای طبیعی است که داستان درون آن حرکت می‌کند و غیر از آن هرچیز غیر طبیعی تلقی می شود. دنیایی که در آن مفهوم شر اغراق می‌شود تا ویژگی‌های قهرمان خیر اندیش افزایش یابد.

در سه گانه نبرد اگرچه شاهد ضعف هایی در روایت هستیم اما نمونه یک فانتزی خوب وطنی را خواهیم دید. توصیف صحنه ها گاهی بیش از حد لزوم ژانر فانتزی آورده شده است. داستان می توانست در تعداد صفحات کمتر و با ریتم سریعتری پیشروی کند. اما در مجموع سه گانه نبرد داستانی است که مخاطب را به دنبال خود می کشاند. بهاره نوربخش در روایت داستانهای فانتزی ید طولایی دارد که در سایر کتابهایش نیز مهارت خود را نشان داده است.

کتاب اول این‌سه‌گانه با عنوان «پگوتاس» در ۴۸۰ صفحه چاپ شده است. کتاب دوم «تولی باس» با ۵۶۸ صفحه و کتاب سوم هم با عنوان «مرگاس» ۴۲۴ صفحه دارد.

غزل قربانپور