شرحی بر کتاب «فارسی سرایان مهاجر در دوره سلاطین مملوک»

به قلم: سیده حلیمه موسوی

نمانامه: محمد سلیم مظهر نویسنده و شاعر، محقق ،استاد دانشگاه ، رئیس فرهنگستان علوم پاکستان رئیس دانشگاه پنجاب از مفاخر و مشاهیر عرصه ادبیات بین الملل و چهره سرشناس و بزرگ حوزه نشر، تصحیح و ترویج آموزش ادبیات فارسی و متون و حتی شعر فارسی در دوره معاصر در سطح جهان است و پدیدآورنده اثر خواندنی و زیبای فارسی سرایان مهاجر در دوره سلاطین می باشد.

این مجموعه دربردارنده منابع زیبای سفرها و مهاجرتها در تاریخ ادبیات شاعران ،اوضاع و احوال سیاسی اجتماعی و حتی جغرافیای مناطق مسکونی می باشد که مربوط به اوساط قرن ششم است؛ سلاطین مملوک پس از غزنویان و غوریان که فارس زبان بودند و به ادب و شعر علاقه فراوان داشتند روی کار آمدند با توجه به اوضاع ناآرام , جنگها و عدم فرصت با حمایت غزنویان و پرداختن به شعر و ادب و به سبب وصله‌های فراوان آنان بود که لاهور به صورت مهد فرهنگ و ادب فارسی در زمان خود درآمد. بسیاری از شاعران که در دوره غزنویان به شبه قاره مهاجرت کرده بودند هم در لاهور سکنی گزیدند نه تنها گشایش مسیر شاعران و ادیبان بعدی باز شد بلکه بین امیران و شاهزادگان سنتهای درخشان ادبی پایه ریزی گردید.
در این اثر که می توان گفت روح و جان را به سیر و سیاحت زندگی و مهاجرت شاعران فارسی به نقاط متعدد جهان می برد بخوبی در کلام و قلمرو اندیشه پنهان نویسنده هویداست؛ در برهه هایی از زمان که گمان نمی رفت ادیب و شاعری حتی در شرایط خفقان حکومتی و سلطنت ها وجود داشته باشد با این اوصاف در کو چ های متعدد هم این ستارگان نادر در تاریکی و دشواریها درخشیدند و آثار خود را در تاریخ به یادگار نهادند جالب اینجاست که نه تنها در شمه حضور این شاعران مهاجر از دیار دور ایران؛ به نقاط مختلف جهان سخن به میان آمده است سرگذشت مختصری از زندگی شخصی، تحولات روزگار و زندگی ،پذیرش احوالات موثر از زمان خود در ثبت آثار و اندیشه و کتب بجای مانده ، اشعاری که خود شاعر سروده حتی اشعاری که در وصف دیگر شعراست در تلاش و سعی نویسنده مشهود است.
این مجموعه درخشان ادبی تاریخی با پردازش به موضوعاتی از جمله : آشنایی با دانشمندان صاحب سبک علمی، هنر و شعر که کمتر از آنها یاد گردیده و از طرفی هجرتی زیبا که مهمترین دستاورد آن بردن فرهنگ، ادب فارسی، شعر و از دست ندادن اصالت ادب ناب پارسی بنا بر رخدادهای مهم سفرها و فشارهای حکومتی همچنین نگه داشتن این سیر تفکری در ذوق این شاعران در جوامع دیگر ، گویای اصالت و حجم عظیمی از محتوا و استحکام ادبیات فارسی و شعر ایران زمین است. نگارش پیرامون آثار منظوم و منثور این ادیبان که بالغ بر صد شخصیت فکری ادبی با ذوق ادب پارسی و شعر کاری گرانقدر و افزودن به ساحت تاریخ ادبیات ماندگار ایران سابق و فعلیست اگرچه نشان دهنده گسترش زبان فارسی در ضمن مهاجرت های اجباری و غیر اجباری ادیبان و هنرمندان شاعر و تواناست تاثیر نپذیرفتن از جو جامعه جدید و ایجاد فرهنگ عمیق و غیر قابل نفوذ ایرانیان را بازگو می کند.
در واقع شخصیت نویسنده که خود از چهره های ماندگار بین المللی در عرصه زبان شناسی و ادبیات فارسی از ملیت و قومیت دیگر است سیر در آثار قلمی ایشان کاری بجاست.
لذا با توجه به احولات این متفکر مشرق زمین و آثار تحقیقی و مفید فراوان می بایست بیشتر در آثار ایشان جهت نشر و بازخوانی ادبیات و شعر کهن ایران تحقیق و تامل گردد.